Τμημα Ιστοριας και Αρχαιολογιας

Επιστημονικά Υπεύθυνος: Αντώνης Αναστασόπουλος

Διάρκεια: 21/5/2018 – 21/3/2020

Πλαίσιο Χρηματοδότησης: Συγχρηματοδοτούμενα Έργα, ΕΣΠΑ 2014-2020, Τομεακά, Ε.Π. Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση & Δια Βίου Μάθηση, Ενίσχυση Ερευνητικών Ομάδων (Ε.Δ.Β.Μ. 34)

Συνοπτική Περιγραφή

Το πρόγραμμα εστίασε στη διοικητική περιφέρεια (καζά) της Βέροιας κατά τον 18^ο αιώνα, διερευνώντας συνδυαστικά τρία ζητήματα: α) της φορολόγησης και των άλλων δαπανών στις οποίες υπέκειτο ο τοπικός πληθυσμός, β) της «τσιφλικοποίησης» της αγροτικής υπαίθρου και γ) της ανάδειξης, μουσουλμανικών κυρίως, ισχυρών τοπικών ελίτ με πολιτική και οικονομική εξουσία. Στο επίκεντρό του τέθηκαν ερωτήματα που αφορούν τον έλεγχο της διαδικασίας είσπραξης φόρων και τη γαιοκτησία ως πηγές πλούτου και πολιτικής ισχύος για τους τοπικούς προύχοντες, τις διαδικασίες συγκρότησης τσιφλικιών στην εν λόγω περιοχή και τις συνέπειες των παραπάνω για τον φορολογούμενο αγροτικό πληθυσμό. Για τη συστηματική διερεύνηση των εν λόγω ερευνητικών ερωτημάτων, που βρίσκονται στη ρίζα σημαντικών οικονομικών και πολιτικών χαρακτηριστικών των Βαλκανίων του 19^ου και του 20^ού αιώνα, χρησιμοποιήθηκαν ως βασική αρχειακή πηγή οι ιεροδικαστικοί κώδικες της Βέροιας, δηλαδή τα αρχεία που τηρούσαν οι δικαστές (καδήδες), και πιο συγκεκριμένα οι κατάλογοι καταγραφής και κατανομής των φόρων και άλλων οικονομικών υποχρεώσεων του φορολογούμενου πληθυσμού (defterler-i masarif-i vilâyet, tevzi defterleri). Το αρχειακό υλικό που χρησιμοποιήθηκε, προήλθε από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους – Αρχεία Νομού Ημαθίας στη Βέροια, καθώς και από το Οθωμανικό Αρχείο της Τουρκικής Προεδρίας και τη βιβλιοθήκη İSAM στην Κωνσταντινούπολη.

Στο πλαίσιο του προγράμματος, η ομάδα έργου (Στέφανος Πούλιος, Γιάννης Σπυρόπουλος, Αντώνης Αναστασόπουλος) έλαβε μέρος σε δύο διεθνή συνέδρια (1. ‘“Chiftlicisation” in the 18^th-Century Ottoman Balkans: Preliminary Remarks about the District of Veroia’ στο διεθνές συμπόσιο CIÉPO-23, Σόφια, 11-15 Σεπτεμβρίου 2018, 2. ‘The Spread of Çiftliks (Large Estates) in the Eighteenth-Century Ottoman Balkans: The Case of the District of Veroia’, στο διεθνές συνέδριο ‘History, Culture and Research (3^rd Edition)’, Ντέβα, 1-2 Νοεμβρίου 2019), δημοσίευσε δύο άρθρα (1. ‘The Spread of Çiftliks (Large Estates) in the Eighteenth-Century Ottoman Balkans: The Case of the District of Veroia’, στο Dumitru-Cătălin Rogojanu και Gherghina Boda (επιμ.), Istorie, Cultură şi Cercetare Vol. III / History, Culture and Research Vol. III, Cetatea de Scaun, Τιργκόβιστε, 2019, 90-109, 2. ‘Çiftliks, Landed Elites, and Tax Allocation in Eighteenth-Century Ottoman Veroia’, European Journal of Turkish Studies, 2020, https://journals.openedition.org/ejts/6647) και οργάνωσε μία επιστημονική ημερίδα (‘Provincial Elites, Rural Relations and Taxation in the Seventeenth and Eighteenth-Century Balkans’, Ρέθυμνο, 15 Απριλίου 2019).