Ιστορικό
Το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης λειτουργεί ως αυτόνομο Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής από το ακαδημαϊκό έτος 1983-1984 (Π.Δ. 103 ΦΕΚ 48/15-4-1983).
Από την ίδρυσή του χωρίζεται σε τέσσερις τομείς: στον Τομέα Αρχαίας και Μεσαιωνικής Ιστορίας, τον Τομέα Ιστορίας Νεοτέρων Χρόνων, τον Τομέα Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης και τον Τομέα Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών.
Στη διδασκαλία δύο υπήρξαν οι σημαντικές καινοτομίες του Τμήματος:
Πρώτον, όλα τα μαθήματα είναι υποχρεωτικά κατ’ επιλογήν και οι διδάσκοντες δεν μπορούν να επαναλάβουν ένα μάθημα πριν περάσουν τρία χρόνια. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται ότι οι φοιτητές έχουν πολλαπλές δυνατότητες επιλογών παρά τον σχετικά μικρό αριθμό διδασκόντων.
Δεύτερον, ισχύει ο θεσμός των σεμιναρίων, στα οποία συμμετέχει ένας περιορισμένος αριθμός φοιτητών και φοιτητριών (20-25) με στόχο να εξοικειωθούν με τις αρχές της επιστημονικής έρευνας, τη διαδικασία επιλογής βιβλιογραφίας, τη σύνθεση με βάση ένα επιστημονικό ερώτημα και γενικά την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης.
Το Τμήμα επιδιώκει να διατηρήσει τους αρχικούς στόχους των πρωτεργατών του. Εκείνοι οραματίζονταν η έρευνα και η διδασκαλία της ιστορίας και της αρχαιολογίας στην Ελλάδα να συμβαδίζει με τις θεωρητικές και μεθοδολογικές αναζητήσεις των πιο έγκυρων ξένων Πανεπιστημίων. Στη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας του Τμήματος συνέβαλαν αποφασιστικά ιστορικοί και αρχαιολόγοι με καινοτόμες για την εποχή τους επιστημονικές αντιλήψεις, όπως ο Νίκος Σβορώνος, ο Βασίλης Κρεμμυδάς, ο Νίκος Χατζηνικολάου και άλλοι.
Σημαντική θέση στην ιστορία και τη δραστηριότητα του Τμήματος κατέχουν οι αρχαιολογικές έρευνες που συντονίζει, από τις οποίες η παλαιότερη και μεγαλύτερη είναι η ανασκαφή στο χώρο της Αρχαίας Ελεύθερνας (από το 1985). – Γιάνης Γιαννουλόπουλος, Λέκτορας Νεότερης Ιστορίας
– Δημήτριος Γούτας, Καθηγητής Αραβικών και Ισλαμικών Σπουδών
– Μαργαρίτα Δρίτσα, Επίκουρη Καθηγήτρια Ιστορίας Νεοτέρων Χρόνων
– Ελένη Ζυμή, Επίκουρη Καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας
– Κάντω Ησυχάκη-Φατούρου†, Καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης της Δύσης
– Αθανασία Κάντα, Επίκουρη καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας
– Άννα Καρτσώνη, Καθηγήτρια Βυζαντινής Τέχνης
– Αντωνία Κιουσοπούλου, Καθηγήτρια Βυζαντινής Ιστορίας
– Ηλίας Κολοβός, Καθηγητής Οθωμανικής Ιστορίας
– Βασίλης Κρεμμυδάς, Καθηγητής Νεότερης Ιστορίας
– Δημήτρης Κυρτάτας, Καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας
– Δημήτρης Λαζαρίδης†, Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας
– Χρύσα Μαλτέζου, Καθηγήτρια Μεσαιωνικής Ιστορίας
– Γιώργος Μαργαρίτης, Καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας
– Ιωάννης Μαρκάκης, Καθηγητής Ιστορίας της Αφρικής
– Άννα Μίσιου†, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Άρχαίας Ιστορίας
– Στέλλα Παπαδάκη-Oekland†, Καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας
– Σωκράτης Πετμεζάς, Καθηγητής Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας Νεοτέρων Χρόνων
– Νάσια Σεργίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια Αρχαίας Ιστορίας
– Ιωάννης Σπαθαράκης, Επίκουρος Καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας
– Χάγκεν Φλάισερ, Καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ελληνικής και Ευρωπαϊκής Ιστορίας
– Άννα Αβραμέα†, Καθηγήτρια Βυζαντινής Ιστορίας
– Νικόλας Φαράκλας†, Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας
– Νίκος Χατζηνικολάου, Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης της Δύσης
– Θανάσης Καλπαξής†, Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας
– Ίρις Τζαχίλη, Καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας
– Χρήστος Λούκος, Καθηγητής Ιστορίας Νεοτέρων Χρόνων
– Όλγα Γκράτζιου, Καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας
– Χρήστος Χατζηιωσήφ, Καθηγητής Ιστορίας Νεοτέρων Χρόνων
– Βασίλης Δημητριάδης, Καθηγητής Τουρκολογίας
– Ελισάβετ A. Ζαχαριάδου†, Καθηγήτρια Τουρκολογίας
– Πέτρος Θέμελης†, Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας
– Έφη Αβδελά, Καθηγήτρια Σύγχρονης Ιστορίας
– Αγλαΐα Κάσδαγλη, Καθηγήτρια Ιστορίας Μέσων Χρόνων
– Νικόλαος Σταμπολίδης, Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας
– Νικόλαος Ελευθ. Πλάτων †, Καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Πανεπιστήμιο Κρήτης
– Φίλιππος Ηλιού †, Ιστορικός
– Jean-Pierre Vernant †, Καθηγητής Ιστορίας της Αρχαίας Ελλάδας, Collège de France, Παρίσι
– Henri van Effenterre †, Καθηγητής Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Université Paris I, Σορβόννη
– Αντώνης Μόλχο, Ομότιμος Καθηγητής Ευρωπαϊκής Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Brown και Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας
1986-1987 Θανάσης Καλπαξής†, Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας
1987-1989 Δημήτριος Γούτας, Καθηγητής Αραβικών και Ισλαμικών Σπουδών
1989 Νικόλας Φαράκλας†, Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας
1990-1991 Θανάσης Καλπαξής†, Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας
1991-1993 Νίκος Σταμπολίδης, Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας
1993-1995 Ελισάβετ Ζαχαριάδου†, Καθηγήτρια Τουρκολογίας
1995-1996 Στέλλα Παπαδάκη-Oekland†, Καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας
1996-1998 Χρήστος Χατζηιωσήφ, Καθηγητής Ιστορίας Νεοτέρων Χρόνων
1998-2000 Όλγα Γκράτζιου, Καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας
2000-2001 Νίκος Χατζηνικολάου, Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης της Δύσης
2001-2004 Χρήστος Χατζηιωσήφ, Καθηγητής Ιστορίας Νεοτέρων Χρόνων
2004-2008 Χρήστος Λούκος, Καθηγητής Ιστορίας Νεοτέρων Χρόνων
2008-2010 Έφη Αβδελά, Καθηγήτρια Σύγχρονης Ιστορίας
2010-2014 Σωκράτης Πετμεζάς, Καθηγητής Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας
2014-2016 Τόνια Κιουσοπούλου, Καθηγήτρια Βυζαντινής Ιστορίας
2016-2018 Έφη Αβδελά, Καθηγήτρια Σύγχρονης Ιστορίας
2018-2022 Παυλίνα Καραναστάση, Καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας
2022-2023 Ηλίας Κολοβός, Καθηγητής Οθωμανικής Ιστορίας